Kelaynak

Tüysüz kırmızı bir yüz ve kafaya ile uzun kıvrık kırmızı bir gagaya sahiptir. İri, parlak, cilalı, siyah kuşlardır. Başlarında tüy olmaması nedeniyle bu adı almışlardır. İlk yumurtadan çıktıklarında yavrunun kafası ve boğazı tüylüdür. Yaşları ilerledikçe bu tüyler yok olur. Siyah tüyleri güneş ışığının farklı açılarında parlak yeşil, kavuniçi ve mor rengini alır. Uçuşları insanı hayrete düşürecek kadar güzel ve zariftir. Kelaynaklar çok sosyaldir, sabahın erken saatlerinde 10-15 km uzaklıktaki beslenme alanlarına guruplar halinde giderler. Uzun ve kıvrık gagalarıyla yiyeceklerini ararlar. Yuvalarını yapma dönemi Şubat-Mart aylarıdır. Yavruları koyu gri renkte olup, yuvada dolaşırken yere düşme tehlikesi yaşarlar. Yumurtadan çıktıktan 2-3 ay sonra palazlanırlar. Erişkin kuşlarla birlikte beslenme alanlarına uçarlar. Kendilerini besleyebilecek duruma gelene kadar anneleri onları 2-3 ay besler. Tek eşli yaşamaları nedeniyle üremeleri çok yavaş olur. Kelaynaklar böceklerden beslenirler.

Yayılış alanları

Ortadoğu ve Afrika, Kuzey Sahra çöllerinde kayalıkların uçurumlarında 2-3 yumurta yumurtlayarak ürer. Önceleri Ortadoğu, Kuzey Afrika ve hatta Avrupa Alplerinde yaygın bulunmaktayken 400 yıl önce buralardan yok olmuştur. Kendi mesafe alanında göçmen bir kuştur. Kışı geçirdiği yerler Sudan’ın bir kısmı, Etiyopya (Habeşistan) , Eritre ve belki de Somali’nin bazı yerleri, Yemen ve Suudi Arabistan’dır. Bu tür şimdi resmi olarak kritik tehlike sınırındadır. Yaşayabilecekleri yerler Fas, Türkiye ve Suriye’dir. Dünyada sadece Türkiye’de (Birecik/ Urfa) ve Fas’ta koruma altında az sayıda bulunmaktadırlar. Türün doğal yaşam alanı Alplerden Kızıldeniz’e, Fas’tan Güneydoğu Anadolu’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyadır. Yanlış tarım politikaları sonucunda kurutulan sulak alanlar ve böcek öldürmek için tarlalarda kullanılan ağır kimyasallar (Özellikle DTT) bu kuşun neslini tükenmenin eşiğine getirmiştir.

Türkiye ve Suriye’ deki kelaynakların (Doğu’daki topluluklar) görünüşleri, Fas’taki kelaynaklardan (Batı’daki topluluklar) farklıdır. Bu iki kelaynak topluluğu arasında davranış farklılıkları da vardır. Fas’taki kelaynaklar göç etmezken Birecik ve Suriye’deki kelaynaklar göç eder.

Boy/uzunluk	Kanat açıklığı	Ağırlık
70-80 cm	120-135 cm	1-1,5 kg

Harita