Hayvanlarda Zehirlenmeler

Bu bölüm İç Hastalıkları kitabından alınmıştır.

1. Genel Bilgiler
2. Antifiriz Zehirlenmesi
3. Alkilfosfat- Fosforik Asit Zehirlenmesi
4. Antu Zehirlenmesi
5. Arsenik Zehirlenmesi
6. Aspirin Zehirlenmesi
7. Atropin Zehirlenmesi
8. Barbiturat Zehirlenmesi
9. Baryum Zehirlenmesi
10. Arı Sokması Zehirlenmesi
11. Karbamatlarla Zehirlenmeler
12. Dikumarin Zehirlenmesi
13. Flor Zehirlenmesi
14. Karbondioksit Zehirlenmesi
15. Karbonmonoksit Zehirlenmesi
16. Yılan Isırmalarıyla Oluşan Zehirlenmeler
17. DDT ve HCC ile Zehirlenmeler
18. Civa Zehirlenmesi
19. Talyum Zehirlenmesi
KEDİ VE KÖPEKLERDE ZEHİRLENMELER
GENEL BİLGİLER
ANTİFİRİZ ZEHİRLENMESİ
ALKİLFOSFAT- FOSFORİK ASİT ZEHİRLENMESİ
ANTU ZEHİRLENMESİ
ARSENİK ZEHİRLENMESİ
ASPİRİN ZEHİRLENMESİ
Salisilatlar, belirgin bir antipiretik ve analjezik etkiye sahiptirler. Özellikle asetil salisilik asit (Aspirin); analjezik ve antienflamatuar ilaçlar içinde en fazla kullanılan, en etkin ve en ucuz olanıdır.
Terapötik dozlarda zehirlenme olaylarına kedilerde, köpeklere oranla daha çok rastlanılır. İlacın terapötik dozu kedilerde oral yolla 100-300 mg köpeklerde ise günde iki kez 300-1000 mg arasındadır. Aspirinin, kedilerdeki biyolojik yarı ömrünün uzun olması dolayısıyla, bu hayvanlarda ilaç, köpeklere oranla 10 kez daha toksik etkiye sahiptir.
Semptomlar: Kedilerde hafif zehirlenme olaylarında; bulantı, kusma, solunum sayısında artış, beden ısısında yükselme (aspirinin ateş düşürücü etkisi olmasına karşın) dehidrasyon, bazen ataksi ve inkoordinasyon görülür. Hayvanlar dengesini koruyamaz ve yere düşerler. Sağaltıma cevap veren bazı olaylarda dahi, uzun süre kalıcı olabilen inkoordinasyon, belirgin bir nistagmus, işitme ve görme bozuklukları ortaya çıkar. Kanda başlangıçta respiratorik alkalozis, daha sonra asidozis şekillenir.
Ağır zehirlenme olaylarında; bulantı, kusma, hiperemi, dehidrasyon, solunum yetmezliği, solunum havasının aseton kokması, terleme, kaslara titreme ve koma gözlenir, bazen konvülsiyonlar gelişebilir.
Otopsi: Kedilerde toksik Hepait ve hemorajik Gasritis tablosu gözlenir. Karaciğer solgun ve sarımsı renktedir, yüzeyinde nodüller bulunabilir. Böbreklerin histopatolojik muayenesinde çeşitli derecede nefritis tablosu dikkati çeker. Toksikasyonun şiddetine göre, vücut boşluklarında bir miktar sıvının toplanmış olduğu görülür.
Tanı: Anamnez, klinik bulgular, ayrıca kan ve idrar muayenelerinden elde edilen bulgulara göre kesin tanı konabilir. İdrarda bilirubin vardır. Kanın pıhtılaşma süresi uzar, total serum protein miktarı artmıştır. Lökosit sayısında ve kanın pH’sında düşme ve CO2 düzeyinde artma gözlemlenir. Kan serumunda potasyum miktarı azalmıştır. Kesin tanı için, kanda salisilat düzeyi sapanmalıdır.
Sağaltım: Midenin boşaltılması amacıyla kusturucu ilaçlar, mide lavajı için de karbon medisinal gibi ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca %0.1’lik Potasyum permanganat ile mide yıkanabilir. Dedehidrasyona karşı parentaral sıvı sağaltımı uygulanır. Ayrıca ürinasyonu arttırmak ve salisilatların eliminasyonunu hızlandırmak için parentaral diüretikler uygulanır. (Lasix)
Ayrıca Aspirin; kapillar damarlarda kanamayı kontrol eden plazma faktörünü deprese ederek kanama süresini uzattığından, hayvana K vitamini enjeksiyonları yapılmasıdır.
Korunma: Özellikle kedilere, ateş düşürücü, ağrı dindirici ve yangı giderici olarak aspirin verilmemeli, onun yerine geçen başka ilaçlar önerilmelidir.
ATROPİN ZEHİRLENMESİ
BARBİTURAT ZEHİRLENMESİ
BARYUM ZEHİRLENMESİ
ARI SOKMASI ZEHİRLENMESİ
Arı sokmaları sonucunda zehirlenmeler meydana gelebilir. Arılar ağaçlarda ve evlerin çatılarında bulunan yuvalarda barınırlar. Kedi ve köpeklerin arıları yakalamaları veya yutmaları sırasında arı sokması olayları meydana gelir.
Semptomlar: Arıların soktuğu yerlerde kaşıntı ortaya çıktığı için, kedi ve köpekler bu bölgelerini hem kaşırlar hem de  yalamak isterler. Bu nedenle hayvanlarda, huzursuzluk, oraya buraya koşuşturma, yuvarlanma, ekzantem, deride kızarıklık, nabızda arış, kaslarda titremeler, düşkünlük, dolaşım zayıflığı, kusma, kramplar ve kollaps meydana gelir. Boğaz bölgesindeki arı sokmalarında farenkste şişkinlik, çok sayıda arının birden sokması durumunda ise şiddetli solunum güçlüğü ortaya çıkar. Bazı olgularda tek bir arının sokması durumunda dahi, kedi ve köpeklerde ölüm görülebilir.
Tanı: Anamnez, hayvanın davranışları ve sokulan yerde arının iğnesinin bulunması tanı için yeterlidir.
Sağaltım: Arı sokmalarına karşı Kalsiyum preparatları ve Antiihistaminik ilaçlar yararlı olmaktadır. Ayrıca, glukokortikoidler, dolaşım sistemi uyarıcıları (Adrenalin, Noradrenalin vs.) analeptikler (Coramine, Kafein) kullanılabilir. Asfeksi olaylarında traheatomiye başvurulur. Kramp durumlarında Rompun ve Diazem gibi ilaçlar verilmelidir.
KARBAMATLARLA ZEHİRLENMELER
DİKUMARİN ZEHİRLENMESİ
FLOR ZEHİRLENMESİ
KARBONDİOKSİT ZEHİRLENMESİ
KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ
Zehirlenme nedenleri: Havagazı, garajlarda otolardan çıkan egzoz gazları, ve sobadan sızan gazlar….
Semptomlar: Zehirlenme; yorgunluk, düşkünlük, siyanoz, hareket etmede güçlük, kusma, aşırı uyarılma, kramplar, bayılma, koma ve birkaç gün içinde ölümle seyreder.
Ölmeyenlerde dispne, öksürük, bronşitis, bronkopneumoni, kalp ve dolaşım bozukluğu, zayıflık, sağırlık ve santral sinir sisteminde bozukluklar görülür.
Tanı: Anamneze göre tanı konur.
Sağaltım: Zehirlenen hayvanlar hemen temiz havaya çıkarılır, oksijenle birlikte karbondioksit verilir; damar içi yolla Metilen mavisi, Cardiazol, Coramine enjekte edilir. Kan alma ve bunu takiben kan nakli yapılabilir.
Bronşitis ve bronkopneumoni durumlarında glikokortikoidlerle birlikte antibiyotikler verilir. Sağırlık görülen olaylarda yüksek dozda B12 vitamini başta olmak üzere, B kompleks vitaminleri ve E vitamini uygulanır. Beyin ödeminden kuşkulanıldığında %20’lik Mannitol solüsyonu i.v. verilir.
YILAN ISIRMALARIYLA OLUŞAN ZEHİRLENMELER
Orman, çayır ve meralarda; köpek ve kedilerin zehirli yılanlar tarafından ısırılmasıyla zehirlenmeler meydana gelir.  Yılan ısırmalarından ileri gelen olgularda zehirlenme çok çabuk gelişir, ısırılan hayvanlar aniden kötüleşir ve ölürler.
Semptomlar: Hayvanlar ısırıldıkları yerleri kaşır ve ısırırlar, kusma, huzursuzluk, dolaşım bozukluğu, genel bir düşkünlük, akciğer ödemi ve daha sonra felç görülür.
Sağaltım: Ekstremitelerde meydana gelen yılan ısırmalarında, ısırılan yerin üst kısmı bağlanır, sonra ısırık yarası kesilerek bolca kan akıtılması sağlanır. Analeptikler, dolaşım düzenleyici ilaçlar, antibiyotikler ve tetanoz serumu verilir.
Polivalan Yılan Antiserumları (Eczane veya Hastanelerden temin edilebilir.) ısırılan yerin çevresine subkutan (derialtı) veya 0.5 mg/kg dozda 5-10 saat arayla 2-4 kez, i.v. (damar içi) yolla enjekte edilir. Daha sonra bu uygulamaya 4 gün süreyle günde  bir kez olmak üzere devam edilir.
DDT VE HCC İLE ZEHİRLENMELER
CİVA ZEHİRLENMESİ
TALYUM ZEHİRLENMESİ