Dişlere Göre Yaş Tayini
*Dişlere Göre Yaş Tayini (At, Sığır, Köpek, Kedi)
DİŞLERE GÖRE YAŞ TAYİNİ |
At Atlarda dişlere göre yaş tayini kesici (insisiv) dişlere göre yapılmaktadır. Dört dönemde incelenebilir: 1.Dönem (0-2.5 yaş arası) 8-14 gün Di1 çıkar ————- 1 yaşında arpacık çukuru silinir. 20-30 gün Di2 çıkar———— 1.5 yaşında arpacık çukuru silinir. 5-9 ay Di3 çıkar —————– 2 yaşında arpacık çukuru silinir. 2.Dönem 2.5 yıl —— Di1 düşer, yerine İ1 çıkar. 3.5 yıl —— Di2 düşer, yerine İ2 çıkar. 4.5 yıl —— Di3 düşer, yerine İ3 çıkar. 3.Dönem 6.yıl ——— alt İ1 ‘de arpacık çukurluğu silinir., diş yıldızı çıkar. 7.yıl ——— alt İ2 ‘de arpacık çukurluğu silinir., diş yıldızı çıkar. 8.yıl ——— alt İ3 ‘de arpacık çukurluğu silinir., diş yıldızı çıkar. 4.Dönem 10.yıl ——- İ1 ‘de iç mine yuvarlaktır, giderek küçülür. 11.yıl ——- İ2 ‘de iç mine yuvarlaktır, giderek küçülür. 12.yıl ——- İ3 ‘de iç mine yuvarlaktır, giderek küçülür. 13.yıl ——- İ1 ‘de iç mine kaybolur, diş yıldızı ovalleşir. 14.yıl ——- İ2 ‘de iç mine kaybolur, diş yıldızı ovalleşir. 15.yıl ——- İ3 ‘de iç mine kaybolur, diş yıldızı ovalleşir. 16.yıl ——- İ1 ‘in yüzeyi üçgenleşmeye başlar, diş yıldızı yuvarlaktır. 17.yıl ——- İ2 ‘in yüzeyi üçgenleşmeye başlar, diş yıldızı yuvarlaktır. 18.yıl ——- tüm alt kesicilerin yüzeyleri üçgen şeklindedir., diş yıldızları yuvarlaktır. |
Sığır Sığırlarda dişe göre yaş tayini alt çenedeki kesici dişlere göre yapılmaktadır. |
Dişler | Dişlerin Çıkışı | Gelişimini Tamamlaması | Dişlerin Aşınması | |
1.Kesici Diş 2.Kesici Diş 3.Kesici Diş Kanin Diş | 1,5 yaş 2,5 yaş 3 yaş 3,5 yaş | 2 yaş 3 yaş 3,5 yaş 4 yaş | 6-7 yaş 8 yaş 9 yaş 9 yaş | 10-15 yaş arasında kesicilerde aşınma gittikçe artar. 15 yaşında kesiciler çok kısalmıştır., küçüktür ve birbirine temas etmez. |
Köpek |
Köpeklerde süt dişleri 3 haftalıkken çıkmaya başlar; 5 haftaya kadar tamamlanır. Kalıcı dişler 3 veya 4 haftalıkken çıkmaya başlar. İlk önce 1. ve 2. insisivler çıkar; 6.aya kadar insisiv-3 [İ3] ve kanin dişler çıkar. Genelde son alt molar diş 8. aya kadar çıkmaz. Eğer bütün dişler mevcut, sadece son molar diş yoksa hayvan yaklaşık 6 aylıktır. Son molar diş varsa hayvanın 6 aylıktan büyük olduğu kesinlik kazanır. İnsisör dişler 1,5-2 yaşından itibaren aşınmaya başlar. Fakat bu aşınma hayvanın cinsine ve aldığı gıdaya göre değiştiğinden çok spesifik değildir. |
Kedi |
Süt dişleri 2 ve 3 haftalıkken çıkmaya başlar. İlk önce insisivler çıkar ve hepsi 4 haftaya kadar tamamlanır. Kalıcı dişler 15. ve 17. haftalarda çıkmaya başlar. İlk önce insisiv-1 ler [ İ1] çıkar. Kanin dişler 4,5 aylıkken çıkar. 6. ayda bütün kalıcı dişler tamamlanmış olur ve 7.ayda tam olarak gelişir. |
DİŞ FORMÜLLERİ | GEÇİCİ DİŞLER | KALICI DİŞLER |
Sığır | 2 (Di 0/3,Dc 0/1, Dp 3/3) =20 | 2 (İ 0/3,C 0/1, P 3/3, M 3/3) =32 |
Koyun | 2 (Di 0/3,Dc 0/1, Dp 3/3) =20 | 2 (İ 0/3,C 0/1, P 3/3, M 3/3) =32 |
Keçi | 2 (Di 0/3,Dc 0/1, Dp 3/3) =20 | 2 (İ 0/3,C 0/1, P 3/3, M 3/3) =32 |
At | 2 (Di 3/3,Dc 0/0, Dp 3/3) =24 | 2 (İ 3/3,C 1/1,P 3-4/3,M 3/3) =42 |
Köpek | 2 (Di 3/3,Dc 1/1, Dp 3/3) =28 | 2 (İ 3/3,C 1/1, P 4/4, M 2/3) =42 |
Kedi | 2 (Di 3/3,Dc 1/1, Dp 3/2) =26 | 2 (İ 3/3,C 1/1, P 3/2, M 1/1) =30 |
HAYVANLARDA DİŞLERİN ÇIKIŞI | |||
DİŞLER | SIĞIR | KOYUN / KEÇİ | AT |
Di 1 | Doğum civarında | Doğum öncesi | Doğumdan sonraki 1.hafta |
Di 2 | Doğum civarında | Doğum öncesi | 4-6 hafta |
Di 3 | 1.hafta | 2-3.hafta | 5-9 ay |
Dc | 2.hafta | 3-4.hafta | Yok |
Dp | 3.hafta | 4.hafta | 22.hafta |
Dp 3 | 3.hafta | 4.hafta | 22.hafta |
Dp 4 | 3.hafta | 4.hafta | 22.hafta |
İ 1 | 1.5-2 yıl | 1-1.5 yıl | 2.5-3 yıl |
İ 2 | 2-2.5 yıl | 1.5-2 yıl | 3.5 yıl |
İ 3 | 3 yıl | 2,5-3 yıl | 4-5 yıl |
C | 3-4 yıl | 3-4 yıl | 4-5 yıl |
P 1 | Yok | Yok | 5-6 ay |
P 2 | 2-2.5 yıl | 1.5-2 yıl | 2.5 yıl |
P 3 | 1.5-2.5 yıl | 1.5-2 yıl | 3 yıl |
P 4 | 2.5-3 yıl | 4-5 yıl | 4 yıl |
M 1 | 5-6 ay | 3-5 ay | 1-12 ay |
M 2 | 1-1.5 ay | 9-12 ay | 2 yıl |
M 3 | 2-2.5 yıl | 1.5-2 yıl | 3-4 yıl |
DİŞLER | KÖPEK | KEDİ |
Di 1 | Doğumdan sonraki 3-5 hafta | Doğumdan sonraki 2-3 hafta |
Di 2 | Doğumdan sonraki 3-5 hafta | 2-4. hafta |
Di 3 | 5-6. hafta | 3-4. hafta |
Dc | 3-5. hafta | 3-4. hafta |
Dp | 4-6. hafta | Üst diş 2. ay |
Dp 3 | 4-6. hafta | 4.hafta |
Dp 4 | 6-8. hafta | 4-6. hafta |
İ 1 | 2-5 ay | 3-4 ay |
İ 2 | 2-5 ay | 3-4 ay |
İ 3 | 4-5 ay | 4-5 ay |
C | 5-6 ay | 5. ay |
P 1 | 4-5 ay | Yok |
P 2 | 5-6 ay | Üst diş 4-5 ay, Alt diş yok |
P 3 | 5-6 ay | 5-6 ay |
P 4 | 4-5 ay | 5-6 ay |
M 1 | 5-6 ay | 4-5 ay |
M 2 | 5-6 ay | Yok |
M 3 | 6-7 ay | Yok |
Di: Geçici insisiv diş | Dc: Geçici kanin diş | Dp: Geçici premolar diş | İ: İnsisiv diş | P: Premolar diş | M: Molar diş |